De kwetsbaarheid van goede voornemens
Het nieuwe jaar is weer begonnen. Velen van ons hebben goede voornemens om iets in het nieuwe jaar op een heel andere manier of helemaal niet meer te doen. Eén van de meest bekende voorbeelden is dat iemand zich voorneemt om te stoppen met roken. Een ander herkenbaar voorbeeld is het voornemen van mensen om af te gaan vallen of om te gaan sporten. Vaak zie je dat iemand na een tijdje terugvalt in zijn of haar oude patroon of oude gewoonten. Vraag jij je wel eens af hoe dat komt?
De logische niveaus
De verklaring hiervoor zit hem in onze manier van leren. Aan de hand van zes logische niveaus (Gregory Bateson & Robert Dilts) maak ik je duidelijk hoe die bij ons werken. De niveaus die we van laag naar hoog onderscheiden zijn: omgeving, gedrag, vermogens/vaardigheden, overtuigingen, identiteit en missie. Einstein zei ooit: 'Je kunt een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt.' Hiermee bedoelde hij dat als je een probleem op één van de niveaus hebt, bijvoorbeeld een 'gedragsprobleem', je dat niet kan oplossen met een verandering op hetzelfde niveau, maar dat je een verandering moet bewerkstelligen op een hoger gelegen niveau, bijvoorbeeld dat van overtuigingen of identiteit. Het model van de logische niveaus gaat er vanuit dat een verandering op een bepaald niveau altijd een herschikking inhoudt van alle daaronder gelegen niveaus.
Kijk eens naar het hier onder bijgevoegde plaatje van de logische niveaus. Het op 1 januari stoppen met roken is een actie op gedragsniveau (niveau 2). Stel nu dat deze roker in zijn diepste er toch van overtuigd is dat hij echt niet zonder sigaret kan functioneren (niveau 4)? Dan zal het stoppen met roken waarschijnlijk op de lange termijn geen succes zijn. Het veranderen van alleen het gedrag zal in de meeste gevallen uiteindelijk niets opleveren. Voor het stoppen met roken deze persoon de belemmerende overtuiging ‘Ik ontspan alleen goed als ik rook’ of ‘Ik kan niet functioneren zonder sigaretten' moeten ombuigen naar een ondersteunende overtuiging zoals ‘Ik kan zonder sigaretten’ of ‘Sigaretten zijn slecht voor mij!’
Overtuigingen
Om ons gedrag duurzaam te veranderen moeten we vaak beginnen met het helder krijgen van onze diepste overtuigingen. Overtuigingen zijn de belangrijkste richtinggevende kracht voor ons dagelijkse gedrag. Ze helpen doelen te stellen en voorzien ons van energie om die te bereiken. Een overtuiging is een gedachte, oordeel of evaluatie die je zo vaak bewust of onbewust denkt, dat je daardoor gelooft dat die waar is. Ondersteunende overtuigingen kunnen enorme krachten zijn om goede en zinvolle zaken in je leven te creëren. Overtuigingen die je acties en gedachten belemmeren kunnen daarentegen vernietigend werken. De overtuiging dat je los van sigaretten kunt functioneren zorgt ervoor (stuurt) dat je het juiste gedrag zoals nee zeggen, geen sigaretten kopen of grenzen stellen gaat vertonen om ook daadwerkelijk te kunnen stoppen met roken.
‘Ik kan het niet’
De overtuiging ‘Ik kan het niet’ kan je heel goed ondersteunen: hij voorkomt dat je in situaties terecht komt waarin je je onzeker of onveilig voelt. Die overtuiging kan echter ook belemmeren. Hoe groot is de kans groot dat je iets nieuws gaat doen of leren als je gelooft dat je het niet kan? Zo creëer je jouw eigen waarheid. Op het moment dat je gaat zeggen: “Ik wil het wel, maar wat je me nu vraagt daar kan ik nog niet aan voldoen, maar ik wil wel graag leren hoe jij dat doet”, blijkt dat ieder mens het vermogen heeft om te kunnen wat een ander ook kan, binnen bepaalde (fsyiologische) grenzen. Onthoud maar: of je nu zegt dat je iets kunt of niet kunt, je hebt gelijk!
'Beliefs have the power to create, and the power to destroy'
- Anthony Robbins
Coaching
In coaching zijn overtuigingen een belangrijk aangrijpingspunt om gedrag te veranderen. Merk je dat je niet effectief meer bent? Heb je te vaak ruzie of gedoe met je collegae of baas? Kom je om in het werk? Heb je zo'n stemmetje in je hoofd dat dingen roept als ‘Ik moet alles alleen doen’, ‘Ik moet de beste zijn’, ‘Ik mag niet falen’ of ‘Iedereen moet me aardig vinden’? Stel jezelf dan de vraag of en hoe deze gedachten je helpen bij het bereiken van je doelen. Doen ze dat niet dan heb je waarschijnlijk last van een aantal belemmerende overtuigingen.
Ik kan je helpen je belemmerende overtuigingen om te buigen naar ondersteunende overtuigingen. Maak jezelf effectiever en zelfbewuster!
